Η λίμνη Zηρού βάφτηκε κόκκινη

Της Λίνας Γιανναρου από την εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Μία άκρως επικίνδυνη τοξίνη και σε ποσότητες από τις υψηλότερες που έχουν μετρηθεί παγκοσμίως, ανιχνεύθηκε στα νερά της λίμνης του Ζηρού στο νομό Πρεβέζης, θέτοντας σε συναγερμό την επιστημονική κοινότητα.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, είναι απαραίτητο να γίνει έλεγχος των ψαριών που προέρχονται από τη συγκεκριμένη λίμνη, καθώς ενδεχόμενη πρόσληψη από άνθρωπο της συγκεκριμένης ουσίας μπορεί να θέσει σε άμεσο κίνδυνο την υγεία του.

Ακόμα κι από μακριά φαινόταν ότι κάτι δεν πάει καλά... Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που είχαν μεταβεί στη λίμνη για μια δειγματοληψία ρουτίνας (στο πλαίσιο μιας ευρύτερης μελέτης για τον μοριακό χαρακτηρισμό των κυανοβακτηρίων στις λίμνες της Δυτικής Ελλάδας) παρατήρησαν ότι ένα στρώμα πάχους τριών εκατοστών κόκκινου χρώματος κάλυπτε απ’ άκρη σ’ άκρη σχεδόν την επιφάνειά της. Στις ελληνικές λίμνες, ωστόσο, τα κυρίαρχα είδη κυανοβακτηρίων (προκαρυωτικού φυτοπλαγκτού) είναι πράσινου χρώματος – οι πληθυσμιακές εκρήξεις τους λόγω ευτροφισμού, συνήθως «βάφουν» πράσινες τις λίμνες. Το κόκκινο χρώμα, αντίθετα, απαντάται κυρίως σε λίμνες της Βόρειας Ευρώπης και συνήθως συσχετίζεται με κυανοβακτήρια υψηλής τοξικότητας. Δυστυχώς, επιβεβαιώθηκαν.

Κυανοβακτήριο

«Μέσω μιας τεχνικής, που για πρώτη φορά εφαρμόζεται στην Ελλάδα, βρέθηκε ότι υπεύθυνο για την εμφάνιση του φαινομένου είναι το κυανοβακτήριο Planktothrix rubescens, ένα κυανοβακτήριο το οποίο ευθύνεται για τοξικές εκρήξεις σε βορειοευρωπαϊκές λίμνες», εξηγεί στην «Κ» ο δρ Μοριακής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης της Λίμνης Παμβώτιδας κ. Γιάννης Σαΐνης. «Πρόκειται για ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο, δεδομένου ότι το συγκεκριμένο κυανοβακτήριο παράγει μια τοξίνη, που χαρακτηρίζεται ηπατοτοξίνη και θεωρείται ιδιαίτερα επικίνδυνη».

Ειδικότερα, μεγάλη δόση σε σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσει σε νέκρωση του ήπατος, ενώ μικρές δόσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να οδηγήσουν σε καρκινογένεση του ήπατος. Για τον λόγο αυτό, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει θέσει όρια ασφαλείας για την ημερήσια δόση που μπορούμε να προσλάβουμε είτε με το νερό είτε με την κατανάλωση μολυσμένων τροφίμων. Η ποσότητα στο πόσιμο νερό δεν πρέπει να ξεπερνά το 1 μg/l (ένα εκατομμυριοστό του γραμμαρίου ανά λίτρο), ενώ για την άσκηση δραστηριοτήτων όπως η κολύμβηση και η κωπηλασία το όριο είναι 20 μg/l. Οι ποσότητες τοξίνης, ωστόσο, που ανιχνεύθηκαν στο νερό της λίμνης έφθαναν τα 199 μg/l!

«Το ευτύχημα είναι ότι το νερό από τη λίμνη Ζηρού δεν χρησιμοποιείται για ύδρευση, αλλά θα μπορούσε να υπάρχει πρόβλημα από την κατανάλωση ψαριών, καθώς οι τοξίνες αυτές μπορούν να συσσωρευθούν στην τροφική αλυσίδα», τονίζει ο κ. Σαΐνης. «Απαιτείται συνεχής παρακολούθηση της τοξικότητας των νερών της λίμνης και μελέτη των συγκεντρώσεων της τοξίνης στα αλιεύματα σε βάθος χρόνου».

«Σημάδι» κλιματικών αλλαγών

Την ανάγκη να συνεχιστούν οι αναλύσεις στα νερά της λίμνης Ζηρού σημειώνουν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (την ομάδα συμπληρώνουν η δρ Κατερίνα Βαρέλη, Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών, ο αναπληρωτής καθηγητής Ευάγγελος Μπριασούλης, Ιατρική Σχολή και αναπληρωτής καθηγητής Γεώργιος Πηλίδης, Τμήμα Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών) και στη μελέτη τους, η οποία βρίσκεται υπό δημοσίευση σε μεγάλο επιστημονικό περιοδικό του εξωτερικού.

Αυτό άλλωστε θα βοηθήσει ώστε να εντοπιστούν οι λόγοι για την εμφάνιση του συγκεκριμένου κυανοβακτηρίου σε μία κατά τ’ άλλα «καθαρή» λίμνη (οι υπόλοιπες τιμές είναι σε φυσιολογικά επίπεδα, ενώ η λίμνη δεν γειτνιάζει με πηγές ρύπανσης). Εκτιμήσεις, πάντως, θέλουν την τοξική έκρηξη να αποτελεί το πρώτο «σημάδι» των κλιματικών αλλαγών στις ελληνικές λίμνες.

Υ.Γ Ευχαριστούμε τον Μ.Ζήκο για την προώθηση της είδησης